آلرژی (Allergy) بروز یک واکنش غیرطبیعی در بدن به عنوان پاسخ ایمنی به یک ماده خاص است که برای اکثر افراد بی ضرر تلقی می شود. اکثر واکنش ها و حساسیت های آلرژی به دلیل عوامل خارجی ایجاد می شود و امکان دارد بر دیگر اندام های مختلف بدن تاثیر بگذارد . بینی یکی از مهم ترین اندام هایی است که تحت تاثیر آلرژی قرار می گیرند. اکثر حساسیت ها سبب التهاب مخاط بینی می شود که به آن رینیت آلرژیک (Allergic rhinitis) گفته می شود. ما در این مقاله قصد داریم به بررسی علل، علائم و درمان آلرژی بینی خواهیم پرداخت.
آلرژی بینی چگونه ایجاد میشود؟
آلرژی بینی زمانی ایجاد می شود که یک سری عوامل خارجی بر روی مخاط پوشاننده داخل بینی حساسیت ایجاد کند و باعث علائم مختلف چون عطسه، گرفتگی بینی و یا حتی خارش بینی شود. به طورکلی، وظیفه دستگاه ایمنی بدن دفاع از بدن و شناسایی عوامل خارجی بر بدن است که در مقابل عوامل خارجی واکنش نشان می دهد.
بدن این دفاع و واکنش را با ترشح موادی به نام ایمونوگلوبولین ها انجام می دهند و هنگامی که شخص در معرض عوامل خارجی یا همان آلرژن قرار می گیرد ایمونوگلوبولین ها عملیات دفاعی خود را انجام می دهند. آن ها از لنفوسسیت ها رها می شوند و اگر فرد به صورت مجدد در معرض همان عوامل خارجی قرار بگیرد این بار ایمونوگلوبولین ها به غشاء سلولی می چسبند که بعد از اتصال سلول آزاد می شود که به آن مواد هیستامین می گویند. این هیستامین ها بر روی مخاط بینی تاثیر می گذارد و باعث ایجاد علائم می شود.
چه افرادی به آلرژی بینی بیشتر مبتلا می شوند؟
آمارها نشان می دهد که ابتلا به آلرژی بیشتر در مردان دیده شده و بیشتر در سنین جوانی بوده است. اگر خانمی به آلرژی بینی گرفتار شود امکان دارد نشانه بیماری در دوران قاعدگی، بارداری و یا حتی یائستگی او وجود داشته باشد و حتی طبق آمار بررسی شده نشان داده شده که آلرژی امکان دارد ژنتیکی باشد. آلرژی بینی می تواند احتمال ابتلا به برخی بیماری ها مانند التهاب گوش، التهاب سینوسهای مجاور و یا حتی بیماری آسم افزایش دهد.
انواع رینیت آلرژیک
رینیت آلرژیک را بر اساس اینکه چه زمانی رخ می دهد و چه مدت طول می کشد می توان به دو نوع اصلی تقسیم کرد که عبارتند از:
آلرژی فصلی
این نوع از آلرژی در زمان‌های خاصی از سال که محرک‌های رینیت آلرژیک گسترده هستند، رخ می‌دهند. رینیت آلرژیک فصلی اصلی معمولاً توسط گرده ایجاد می شود. مهمترین نمونه های حساسیت های فصلی عبارتند از:
- آلرژی بهاری
- آلرژی تابستانی
- آلرژی پاییزی
حساسیت مزمن (دائمی)
آلرژی دائمی مربوط به زمان خاصی از سال نیست، بلکه می تواند در طول سال یا در هر زمانی از سال رخ دهد، زیرا در نتیجه حساسیت بیمار به مواد و محرک هایی است که در تمام زمان های سال در دسترس است. برای مثال گرد و خاک، حساسیت به موی حیوانات خانگی و مواد آلرژی زا می تواند سبب حساسیت دائمی شوند.
علت آلرژی بینی چیست؟
هیچ دلیل خاصی برای ایجاد رینیت آلرژیک وجود ندارد، زیرا زمانی که سیستم ایمنی بدن حساس شده و واکنش نشان می دهد. آنتی بادی هایی که به ماده تحریک کننده حمله می کنند و همچنین، شدت واکنش آن ها متفاوت است و این بستگی به میزان حساسیت بدن دارد.
چه عواملی خطر آلرژی بینی را افزایش می دهند؟
عواملی وجود دارند که خطر آلرژی را افزایش داده و سبب علائم در بینی می شود که مهمترین آن ها عبارتند از:
- عوامل ژنتیکی: اگر یکی از اعضای نزدیک خانواده، به ویژه مادر، رینیت آلرژیک یا نوع دیگری از آلرژی داشته باشد، خطر ابتلا به آلرژی را افزایش می دهد.
- جنسیت و سن: آلرژی در بین مردان قبل از نوجوانی شایع تر است، در حالی که در بین زنان بعد از نوجوانی شایع تر می شود.
- سابقه آلرژی: فرد دارای انواع دیگری از آلرژی یا آسم است.
- سیگار کشیدن: سیگار کشیدن و قرار گرفتندر معرض دود سیگار، به ویژه در کودکان زیر یک سال، سبب بروز آلرژی می شود.
- در معرض مواد آلرژی زا: قرار گرفتن مکرر و برای مدت طولانی با موادی که حساسیت را تحریک می کنند.
همچنین، اعتقاد بر این است که آب و هوا بر خطر ابتلا به رینیت آلرژیک تأثیر می گذارد، بنابراین در صورت گرم، خشک یا باد بودن هوا، بروز این مشکل سلامتی افزایش می یابد
محرک های رینیت آلرژیک چیست؟
علائم آلرژیک پس از قرار گرفتن در معرض برخی از محرک ها (محرک های داخلی یا خارجی) ظاهر می شود که شامل موارد زیر است :
- گرده گیاهان فرار، از جمله گرده درختان یا علف
- مو و شوره حیوانات خانگی
- گرد و غبار
- دود سیگار
- عطرها، رایحه های قوی
- تغییرات دما یا رطوبت هوا
علائم و نشانه های آلرژی بینی
علائم حساسیت بینی بسته به ماده ای که باعث حساسیت بیمار می شود و نوع آلرژی در فصول مختلف سال شروع می شود. علائم اولیه آلرژی بینی عبارتند از:
- آبریزش بینی
- عطسه های پی در پی
- گرفتگی بینی
- خارش بینی یا گلو
- قرمزی، خارش و آبریزش چشم
علاوه بر این، حساسیت ها می توانند نشانه هایی مانند سرفه، گلو درد، سردرد، خارش پوست، فشار و احتقان در گوش و ایجاد سیاهی دور چشم شود. همچنین، حساسیت های مزمن می تواند علائم شدیدی در بیمار ایجا کند که از مهمترین آن ها می توان به تعریق شدید، درد صورت، از دست دادن حس بویایی و چشایی، اختلالات خواب و حتی ایجاد اگزما اشاره کرد.
درمان آلرژی بینی
درمان حساسیت و آلرژی های بینی به شدت و علت آن بستگی دارد. به طورکلی، اولین قدم برای درمان حساسیت اجتناب از قرارگرفتن موادحساسیت زا است. پس از آن درمان های دارویی از جمله داروها و اسپری های ضد احتقان بینی می تواند به کاهش علائمی مانند گرفتگی بینی کمک کند. توجه داشته باشید که برخی بیماری ها مانند پولیپ بینی، انحراف تیغه بینی و بزرگی شاخک بینی سبب بروز علائمی مشابه آلرژی بینی شوند. لذا توصیه می شود برای تشخیص و درمان صحیح به متخصص گوش، حلق و بینی مراجعه نمایید.
عوارض آلرژی بینی
عوارض رینیت آلرژیک که می تواند رخ دهد، به ویژه زمانی که این بیماری درمان نشود، عبارتند از:
- بروز تحریکات، سایر عوارض ایمنی و افزایش شدت آسم در کسانی که از آن رنج می برند.
- ناتوانی در تنفس (در موارد شدید)
- مشکل در خواب، اغلب در نتیجه احتقان شدید
- التهاب سینوس ها
- عفونت گوش میانی
